Projekt systemu oświetlenia przestrzeni przemysłowej i magazynowej stanowi dla projektantów oraz instalatorów spore wyzwanie, zarówno w kwestii funkcjonalności, jak i energooszczędności. Odpowiednio rozplanowane oświetlenie ma wpływ także – a może przede wszystkim – na bezpieczeństwo pracujących w danym przedsiębiorstwie osób. Jak sprostać wszystkim związanym z tą kwestią wymaganiom?

Oświetlenie przemysłowe – dane liczbowe

Według danych opublikowanych przez GUS, w wypadkach przy pracy w 2015 r. poszkodowanych zostało 87 622 osób. Choć liczba ta w niewielkim stopniu (o 1,1%) zmniejszyła się w porównaniu z poprzednim rokiem, to statystyki wciąż wskazują jako gałęzie o najwyższej wypadkowości ze skutkiem śmiertelnym przetwórstwo przemysłowe, budownictwo i właśnie branżę transportową oraz gospodarkę magazynową (w której na ponad 6 260 wypadków, 49  było śmiertelnych). Choć najczęstszą przyczyną zeszłorocznych nieszczęśliwych zdarzeń był czynnik ludzki, nieodpowiednie przygotowanie (w tym m.in. oświetlenie) stanowiska pracy spowodowało ponad 4600 wypadków. Dane te jasno pokazują, że właściwa organizacja miejsc pracy podnosi nie tylko komfort, ale też przede wszystkim bezpieczeństwo wykonywanych zadań. Ma to bezpośrednie przełożenie na zmniejszenie liczby wypadków, a w konsekwencji – na sprawniejsze i bardziej efektywne funkcjonowanie zakładu.

Oświetlenie przemysłowe a bezpieczeństwo pracy

Światło naturalne jest najzdrowsze dla ludzkiego oka. Nie męczy ono wzroku, pozytywnie wpływa na koncentrację oraz samopoczucie i pobudza do działania, co jest niezwykle ważne w miejscu pracy. Z uwagi na konstrukcję i przeznaczenie budynków, często zapewnienie dziennego światła na wystarczającym do pracy poziomie nie jest możliwe. Przykładem mogą być hale magazynowe i przemysłowe, które zwykle pozbawione są dopływu promieni słonecznych, przez co muszą bazować wyłącznie na sztucznym oświetleniu, nierzadko włączonym nieprzerwanie przez całą dobę. Oświetlenie przemysłowe musi więc być nie tylko wytrzymałe, ale i energooszczędne. Wytyczne dotyczące oświetlania pomieszczeń przemysłowych reguluje Polska Norma wprowadzająca Normę Europejską PN-EN 12464-1:2004. Zgodnie z dokumentem, w przestrzeniach komunikacyjnych dopuszcza się stosowanie strumieni światła o wartości 100-150 luksów, ale na płaszczyźnie roboczej, w której przebywają pracownicy, zaleca się natężenie oświetlenia nie mniejsze niż 200 luksów. Warto jednak zdecydować się na jego zwiększenie, zwłaszcza w przypadku stanowisk, które wymagają wyjątkowej precyzji prac lub w szczególny sposób zagrażają zdrowiu pracowników.

– Do takich należą niewątpliwie wszelkie prace na wysokości, podczas których wykorzystywane są pomosty jezdne lub drabiny regałowe. Ze względu na ryzyko upadku w wyniku utraty równowagi lub poślizgnięcia się, wszelkie czynności na tych stanowiskach powinny być wykonywane ze szczególną ostrożnością i starannością – tłumaczy Marek Banach z firmy KRAUSE, specjalizującej się m.in. w produkcji sprzętów pozwalających na prace na wysokościach w magazynach. – Pomoc w zapewnieniu bezpieczeństwa pracowników może zapewnić odpowiednio zaprojektowane oświetlenie, które doświetli płaszczyznę roboczą oraz podniesie komfort i wydajność wykonywanych ponad podłożem zadań – dodaje ekspert KRAUSE.

Oświetlenie przemysłowe w strefie między regałami

Regały są nieodłącznym elementem każdej przestrzeni magazynowej – pozwalają one na przechowywanie niezliczonej ilości komponentów lub łatwo i szybko odnaleźć niezbędny przedmiot. Jednak aby poszukiwania te były efektywne, należy zadbać o wyposażenie magazynu w specjalistyczne urządzenia niezbędne do pracy na wysokości oraz o odpowiednie oświetlenie, które będzie sprzyjać odczytywaniu napisów na opakowaniach czy tablicach informacyjnych, a także pozwoli na zachowanie bezpieczeństwa prac. – Do oświetlenia stref między regałami najlepsze będą systemy liniowe o szerokim kącie świecenia, gdyż zapewnią one jednolity i równomierny rozkład iluminacji. Sprawdzą się tu oprawy LED Lumia, w dwóch wersjach do wyboru: 36 W – długości 125 cm lub 45 W – długości 155 cm – mówi Mateusz Strzałkowski, ekspert firmy GTV, specjalizującej się w branży oświetlenia przemysłowego i konsumenckiego.

Magazyny wysokiego składowania, jak sama nazwa wskazuje, wymagają wspomnianych już wcześniej odpowiednich sprzętów do pracy na wysokości. W zależności od rozmieszczenia i wysokości regałów, możemy wybierać między drabinami regałowymi lub pomostami jezdnymi. – Dokonując zakupu drabin i pomostów do magazynu, powinniśmy jasno określić zakres, częstotliwość oraz wysokość prowadzonych nad poziomem podłoża prac. Przedsiębiorcy mają do dyspozycji pomosty jezdne z jedno- lub dwustronnym wejściem oraz profesjonalne drabiny regałowe. Te pierwsze, z uwagi na dużą, komfortową platformę roboczą, często tworzą samodzielne stanowiska pracy umiejscowione na wysokości od ok. 2,7 m do 3,9 m. Drugie zaś sprawdzą się idealnie w ciasnych i wysokich pomieszczeniach – w bezpieczny i szybki sposób pozwolą użytkownikom osiągnąć wymagany poziom, a możliwość zawieszenia drabiny w pozycji postojowej nie tylko zaoszczędzi miejsce niezbędne do przechowywania sprzętu, ale sprawi, że urządzenie będzie zawsze pod ręką – uzupełnia ekspert KRAUSE.

Oświetlenie przemysłowe na szlaku komunikacyjnym

Wózki widłowe, będące jednym z podstawowych narzędzi wykorzystywanych w logistyce wewnętrznej, stanowią częstą przyczynę wypadków w strefie magazynowej. Jak zatem przygotować pomieszczenie tak, by zminimalizować ryzyko wystąpienia niebezpiecznych zdarzeń i zwiększyć bezpieczeństwo pracowników? Wszelkie przejścia i przejazdy w strefach magazynowych powinny być dopasowane zarówno do liczby użytkowników pieszych, jak i rodzaju pojazdów wykorzystywanych do transportu wewnętrznego oraz natężania ruchu, jaki generują. Nawierzchnia powinna być twarda i równa – pozbawiona progów i stopni, a jej nośność dostosowana do obciążenia, jakiemu będzie poddawana. Warto również wydzielić poszczególne strefy w magazynie za pomocą czytelnych oznakowań poziomych. Czasem jednak, by zapobiec niespodziewanemu wtargnięciu pieszych wprost pod nadjeżdżający pojazd, konieczne okazuje się zamontowanie przy przejazdach barierek ochronnych. Na bezpieczeństwo pracowników wpływa także dobrze zaprojektowane oświetlenie. – Nie chodzi jednak wyłącznie o natężenie światła, ale również jego rozkład, olśnienie, migotanie czy zdolność oddawania barw (Ra). Wszystkie te czynniki mogą mieć wpływ na prawidłowe, niczym niezakłócone i nieograniczone pole widzenia, jakie muszą mieć operatorzy wózków widłowych – tłumaczy ekspert firmy GTV. – Do oświetlenia ciągów komunikacyjnych w magazynach i przestrzeniach przemysłowych rekomendujemy hermetyczne oprawy LED oraz źródła światła LED. Może to być przykładowo oprawa HAGEN oraz szklane świetlówki z diodami LED T8, które stanowią energooszczędny zestaw zapewniający wysoki stopień ochrony przed wnikaniem pyłu, ciał stałych i wody IP 65, odpowiednie natężenie światła, szeroki kąt świecenia oraz wskaźnik oddawania barw na poziomie wyższym niż 80 Ra, co sprawia, że otaczające przedmioty prezentują się w swojej naturalnej kolorystyce, bez zniekształceń. Tego typu oświetlenie gwarantuje także niski pobór mocy i czas pracy na poziomie 40 000 godzin – dodaje ekspert firmy.

Przygotowując projekt oświetlenia w hali magazynowej, warto także zdecydować się na automatyczne systemy sterowania oświetleniem uwzględniające czujniki obecności oraz ruchu, które pozwolą na zoptymalizowanie zużycia energii, nie wpływając przy tym na komfort pracy.